W tej notce powracam do „Deklinacji smoleńskich…”. Temat wzbudził wiele kontrowersji i uwag, więc należy ponownie przeanalizować problem.
Jeden z komentatorów (@syzyf) słusznie zauważył, że namiary podane w poniższej tabeli były nie od radiolokatorów, ale właśnie do radiolokatorów VOR w Witebsku i TACAN w Szawle, co pozwala na logiczne wytłumaczenie wartości 8.1º deklinacji magnetycznej charakteryzującej punkt, z którego dokonano radionamiaru do VOR/DME Witebsk. Ta wartość ma fundamentalne znaczenie, bo wyznacza tę samą przestrzeń czasową, czyli innymi słowy ten sam układ odniesienia dla odczytów deklinacji w innych punktach.
Rys.1. Załącznik nr 4. "Raport z odzyskania danych z FMS" (fragment), s.495-496
Na podstawie danych z powyższej tabeli mamy poniższe rysunki z lokalizacją FMS w przestrzeni (czerwony punkt na końcu linii określa to położenie) Ciekawszy jest rysunek 3. z uwagi na miejsce wykonania namiaru - okolice Gotlandii (wyspa na Bałtyku). Ciekawe co on tam robił?
Rys.2. Wyznaczenie punktu o współrzędnych N54º51’32.35” i E32º04’25.65” w okolicach lotniska wojskowego Smoleńsk – Północny na wysokości 700 m nad poziomem morza na mapie Google Earth, od którego przy VOR Bearing=277.7º i deklinacji magnetycznej=8.1º odległość do VOR VTB Witebsk wynosiła 114.169m.
Rys.3. Wyznaczenie punktu o współrzędnych N57º36’42.46”i E19º05’55.13” w okolicach wyspy Gotlandia na wysokości 10000 m nad poziomem morza na mapie Google Earth, od którego przy TACAN Bearing=119.4º i deklinacji magnetycznej=4.9º odległość do TACAN SQQ Szawle wynosiła 325.575m.
Teraz powróćmy do zagadnienia ważności/nieważności/aktualizacji bazy w oprogramowaniu FMS.
Przyjmując ewentualność utraty ważności z końcem 2005 roku oprogramowania nawigacyjnego FMS, nie można uznać, aby w jego bazie widniał, jako archiwalny zapis deklinacji magnetycznej 8.1º (występującej w czasie rzeczywistym w punkcie o współrzędnych N54º51’32.35” i E32º04’25.65” w pobliżu lotniska wojskowego Smoleńsk – Północny w okresie 17.03.-18.04.2008 r.), ponieważ opierając się na roku bazowym 1990 i współczynniku rocznych zmian taka wartość byłaby osiągana po 10.04.2010 roku.
Niektórzy starali się dowodzić, że FMS mógł zarejestrować wartość deklinacji 7.73º, bo komputer przeliczał według bazy z 1990 roku. Jest to błąd – trzeba podać punkt w przestrzeni, dla którego jest wyliczana deklinacja. Wartość zakodowanego parametru (7.73º) wg portu L147 ARINC nie jest przypisana jednoznacznie do żadnego punktu.
Należy rozważać wartość 7.61º deklinacji magnetycznej w punkcie „zamrożenia” FMS o współrzędnych N54:49.483 i E032:03.161 w dniu 10.04.2010 r.
Schemat obliczeń deklinacji magnetycznej nie może naruszać istoty czasowej pomijając konkretny dzień (10.04.2010 r.) i wszelkie dowody arytmetyczne powinny trzymać się właśnie tej daty, a nie 01.01.2010 r. Program obliczania ziemskiego pola magnetycznego on-line NOAA nie odnosi się wprost do miesiąca, czy też roku, ale do konkretnego dnia w zapisie dd.mm.rrrr.
Precyzyjną odpowiedzią na tezę, że FMS nie mógł jednak zarejestrować w dniu 10.04.2010r. wartości 7.61º ani 7.73º, nawet gdyby komputer przeliczał według bazy z 1990 roku są wartości ustalone w tabeli na rys. 4.
Rys.4. Przeliczenie deklinacji wyrażonej w stopniach dziesiętnych (pogrubioną czcionką) w punkcie „zamrożenia” FMS o współrzędnych N54:49.483 i E032:03.161 w oparciu o rok bazowy 1990.Żaden wynik nie jest zbieżny z wartością odszyfrowaną z FMS 7.61º, która miałaby być obliczana przez program według takiego samego algorytmu jak w tabeli (kolumny z niebieskim nagłówkiem).
WNIOSKI:
1. Przyjmując za punkt odniesienia czas rzeczywisty, w którym zachodzą ciągłe procesy zmienności ziemskiego pola magnetycznego, to w punkcie "zamrożenia" FMS o współrzędnych N54:49.483 i E032:03.161 odchylenie magnetyczne o wartości 7.61º występowało w okresie od 25.08.2003 r. do 04.10.2003 r., zaś w punkcie o współrzędnych N54º51’32.35” i E32º04’25.65” (w okolicach lotniska wojskowego Smoleńsk – Północny przyjmowanym na wysokości 700 m nad poziomem morza), w odległości 114.169 m do VOR VTB Witebsk przy VOR Bearing=277.7º deklinacja magnetyczna wynosiła 8.1º w okresie 17.03.-18.04.2008 r. oraz w punkcie o współrzędnych N57º36’42.46”i E19º05’55.13” w okolicach wyspy Gotlandia, w odległości 325.575 m do TACAN SQQ Szawle przy TACAN Bearing=119.4º deklinacja magnetyczna przyjmowała wartość 4.9º w okresie 19.07.-15.08.2009 r.
2. Jeżeli ważność FMS miałaby wygasnąć w 2005 r. i od 2006 roku miał on przeliczać odchylenie magnetyczne na podstawie bazy z 1990 r. z uwzględnieniem changing "X" ºE per year, to musiałoby być to stosowane do wszystkich waypointów, również w radionamiarach do radiolokatorów VOR/DME/TACAN.
3. Wyniki obliczeń według modelu IGRF11 nie potwierdzają, aby FMS miał obliczać odchylenie magnetyczne według bazy z 1990 roku. Zaprzeczeniem tezy o wygaśnięciu oprogramowania FMS w 2005 roku jest zapisana w raporcie deklinacja o wartości 8.1ºE w wyliczonym punkcie o współrzędnych N54º51’32.35” i E32º04’25.65” (w okolicach lotniska wojskowego Smoleńsk – Północny przyjmowanym na wysokości 700 m nad poziomem morza), od którego przy VOR Bearing=277.7º i deklinacji magnetycznej=8.1º odległość do VOR VTB Witebsk wynosiła 114.169 m. Gdyby przyjąć obliczenia według roku bazowego 1990, to w tym punkcie przy changing 0,06ºE per year w okresie 17.03.-18.04.2008 r. deklinacja wyniosłaby 7.75°, zaś 8.1º byłaby osiągnięta dopiero w lutym 2014 roku.
4. Podobnie ma się z wyliczonym punktem o współrzędnych N57º36’42.46”i E19º05’55.13” w okolicach wyspy Gotlandia, od którego przy TACAN Bearing=119.4º i deklinacji magnetycznej=4.9º odległość do TACAN SQQ Szawle wynosiła 325.575m. Gdyby przyjąć obliczenia według roku bazowego 1990, to w tym punkcie przy changing 0,08ºE per year w okresie 19.07.-15.08.2009 r. deklinacja wyniosłaby 4.29°, zaś 4.9º byłaby osiągnięta dopiero w kwietniu 2017 roku.
5. Szukanie innych punktów do VOR/DME Witebsk i do TACAN SQQ Szawle o przeliczonych wartościach deklinacji wg roku bazowego, przy wykorzystaniu oprogramowania wraz z aktywną mapąhttp://geomag.org/models/igrfplus-field.html jest bezcelowe, ponieważ różnice deklinacji w otoczeniu wyznaczonych punktów (p.1) są niewielkie.
6. A nawet gdyby ten FMS miał stracić ważność w z końcem 2009 roku (co uważam za całkowitą nadinterpretację biuletynu UASC) i od 2010 r. miałby ten FMS przeliczać według roku bazowego 1995, to deklinację 8.1ºE mógłby wyliczyć dopiero we wrześniu 2011 roku, zaś deklinację 4.9ºE wyliczyłby na przełomie wrzesień/październik 2009 r., co łącznie biorąc pod uwagę takie założenie w ogóle nie tłumaczyłoby realnej możliwości zarejestrowania odchylenia magnetycznego 8.1ºE (jako zdarzenia przyszłego!!!).
Podsumowanie:
W FMS w wersji UNS-1D było zainstalowane oprogramowanie FMS SCN 604.5 (źródło poniżej) i ważność jego upływała z 2010 rokiem.FMS akceptował WMM jako ważne przez 15 lat od roku bazowego tj. od base year 1995. Rzeczywiście o tym stanowi biuletyn UASC (Universal Avionics Systems Corporation) z 19.08.2011 r. „Service Bulletin Number 3XXX.XX.( )-34-3487”. Po upływie ważności oprogramowania, a zatem po 2010 roku WMM powinien powrócić do obliczeń z roku bazowego tj. 1995.
Rys.5. Załącznik nr 4; Raport z odzyskania danych FMS, s.476
Tezy podniesione w notce „Deklinacje smoleńskie…” nic nie tracą na aktualności.
Potwierdza się w całej rozciągłości wniosek, że Komisja Millera opisała nam zdarzenie (w kontekście deklinacji) zarejestrowane w FMS z okresu pomiędzy 25.08.2003 r. i 04.10.2003 r.
